Interlingua – międzynarodowy pomost między językami

Interlingua (interlingwa) to stworzony przez człowieka język sztuczny – system komunikacji zaprojektowany tak, aby przezwyciężyć bariery językowe w globalnym środowisku. Jego rozwój miał na celu ułatwienie płynnej komunikacji międzynarodowej, wykorzystując przy tym elementy z głównych, najpopularniejszych języków romańskich i germańskich. W założeniu język ten miał być intuicyjne zrozumiały dla globalnej społeczności i prostszy niż nauka innych języków. Czy twórcom udał się ten leksykalny eksperyment?

Ludzie już niepierwszy raz postanowili stworzyć język, który będzie łączył narody, który usprawni komunikację. Czy jednak takie sztuczne twory są w stanie zastąpić naturalne języki świata? Czy jest możliwe stworzenie 1 języka, który można by wykorzystywać od Azji, przez Europę, a na Ameryce Łacińskiej kończąc? Próby stworzenie takiego uniwersalnego nośnika informacji podjął się m.in. Ludwik Zamenhof – jego esperanto miało być jak nowożytna łacina, którą posługuje się współczesny świat. Dziś esperanto to ambitna ciekawostka, a nie narzędzie komunikacji. Czy takie same losy czekają interlingua?

Pomysł na uniwersalny język łączący narody

Rozwinięty w połowie XX wieku przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Języków Pomocniczych (IALA), język interlingua („międzyjęzyk”) był kulminacją wiedzy językowej i wizji. W przeciwieństwie do esperanto, jego idealistycznego poprzednika, interlingua została starannie opracowana pod kątem praktycznej lingwistyki, celem naturalnego i natychmiastowego zrozumienia. Kluczowe postacie takie jak Alexander Gode odegrały zasadniczą rolę w jej formułowaniu, skupiając się na alfabecie łacińskim i wspólnych cechach językowych, aby wspierać komunikację międzykulturową.

Projekt interlingwa to harmonijne połączenie lingwistycznej prostoty i naturalizmu. Poprzez selekcję wspólnych elementów z języków takich jak hiszpański, francuski, portugalski, włoski czy angielski, powstało słownictwo i gramatyka, które rezonują z językami używanymi przez miliony osób, w różnych zakątkach świata. Ta synteza pozwala na natychmiastowe rozpoznanie słów i fraz, czyniąc interlingua językiem intuicyjnie zrozumiałym.

A zresztą zobacz sam, jak to wygląda:

„Interlingua es un lingua international auxiliar, create per le International Auxiliary Language Association (IALA) in le medio del vintesime seculo. Su designo es basate super le elementos commun del linguas Romance – como Espaniol, Italiano, Francese, e Portugese – e, in minor grado, del linguas Germanic, includente Anglaise e Germano. Interlingua es facile a apprender e comprender pro personas qui ha cognoscentia de iste linguas, facente lo un instrumento efficace pro communication international. Illo ha un grammatica simplificate e un vocabulario regularisate, eliminante multe del irregularitates trovate in linguas natural.”

I tłumaczenie:

„Interlingua to międzynarodowy język pomocniczy, stworzony przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Języków Pomocniczych (IALA) w połowie XX wieku. Jego projekt opiera się na wspólnych elementach języków romańskich — takich jak hiszpański, włoski, francuski i portugalski — oraz, w mniejszym stopniu, na językach germańskich, w tym angielskim i niemieckim. Interlingua jest łatwa do nauki i zrozumienia dla osób znających te języki, co czyni ją skutecznym narzędziem do międzynarodowej komunikacji. Posiada uproszczoną gramatykę i regularne słownictwo, eliminując wiele nieregularności występujących w językach naturalnych”.

Dla osób, które na co dzień posługują się angielskim czy hiszpańskim, zrozumienie zdań zapisanych „międzyjęzykiem” nie stanowi wielkiego wyzwania; tak samo znajomość francuskiego czy niemieckiego pozwoli nam z grubsza rozumieć przekaz. Taki był właśnie cel twórców.

Czym jest interlingua?

Sztuczne języki mają to siebie, że często czerpią z języków już funkcjonujących lub takich, które istniały. To „zlepek” wyrazów, terminów i językowych zasad.

Gramatyka interlingua to wzór oparty na pewnej regularności i prostocie. Składnia unika niepotrzebnej złożoności, a czasowniki są pozbawione nieregularnych odmian. Ta prostota rozciąga się również na słownictwo – „międzyjęzykowe” słowotwórstwo to taka przeplatanka utkana z romańskich i germańskich nici. Struktura fonetyczna Interlingua jest równie uproszczona, co daje łatwość wymowy i nauki.

Skoro już jesteśmy przy nauce – interlingwa jest zaskakująco łatwa do opanowania, szczególnie dla osób „z bazą” w językach romańskich (hiszpański czy włoski) lub germańskich. Powstało całkiem sporo różnych opcji do nauki: od kursów online i podręczników po społeczności online. Początkujący mogą zacząć od podstawowego słownictwa, by stopniowo zagłębiać się w bardziej złożone struktury językowe.

Czy interlingua jest odpowiedzią na zglobalizowany świat?

Chyba nikt nie wierzy w to, że jeden sztuczny język stanie się podstawą międzynarodowej komunikacji językowej i wspólnym językiem urzędowym. I chyba nawet twórcy interlingwa nie mieli takich ambicji. Rolą Interlingua było i jest ułatwić komunikację międzynarodową, być globalnym i uniwersalnym narzędziem komunikacyjnym. Prosta i regularna gramatyka, słownictwo „pobrane” z języków klasycznych – to miał być przepis na sukces. Początkowo nawet wzbudził on zainteresowanie, szczególnie w środowisku medycznym, które wykorzystywało interlingua np. do unifikacji terminów, streszczeń. Jednak z czasem interlingua oddała pole i język angielski wrócił jako swoiste lingua franca.

Dziś interlingua pozostaje ciekawostką i raczej nie zastąpi języków świata. Cenniejsza od walorów użytkowych jest jej wartość kulturowa. Jako pochodna klasycznych języków, interlingua jest jak wehikuł czasu, skarbiec i dziedzictwo kulturowe języków europejskich.